English
अथर्ववेद - काण्ड 2/ सूक्त 9/ मन्त्र 1
सूक्त - भृग्वङ्गिराः
देवता - वनस्पतिः, यक्ष्मनाशनम्
छन्दः - विराट्प्रस्तारपङ्क्तिः
सूक्तम् - दीर्घायु प्राप्ति सूक्त
दश॑वृक्ष मु॒ञ्चेमं रक्ष॑सो॒ ग्राह्या॒ अधि॒ यैनं॑ ज॒ग्राह॒ पर्व॑सु। अथो॑ एनं वनस्पते जी॒वानां॑ लो॒कमुन्न॑य ॥
स्वर सहित पद पाठदश॑ऽवृक्ष । मु॒ञ्च । इ॒मम् । रक्ष॑स: । ग्राह्या॑: । अधि॑ । या । ए॒न॒म्। ज॒ग्राह॑ । पर्व॑ऽसु । अथो॒ इति॑ । ए॒न॒म् । व॒न॒स्प॒ते॒ । जी॒वाना॑म् । लो॒कम् । उत् । न॒य॒ ॥९.१॥
स्वर रहित मन्त्र
दशवृक्ष मुञ्चेमं रक्षसो ग्राह्या अधि यैनं जग्राह पर्वसु। अथो एनं वनस्पते जीवानां लोकमुन्नय ॥
स्वर रहित पद पाठदशऽवृक्ष । मुञ्च । इमम् । रक्षस: । ग्राह्या: । अधि । या । एनम्। जग्राह । पर्वऽसु । अथो इति । एनम् । वनस्पते । जीवानाम् । लोकम् । उत् । नय ॥९.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 2; सूक्त » 9; मन्त्र » 1
पदार्थ -
(দশবৃক্ষ) হে দশবৃক্ষ! অথবা দশবৃক্ষের মিলন হইতে নির্মিত ঔষধি! (ইমম্) এই (রক্ষসঃ গ্রাহ্যাঃ অধি) রাক্ষসরূপ রোগের বন্ধন হইতে (মুঞ্চ) মুক্ত কর, (য়া) যে বন্ধনে (এনম্) এই (পর্বসু) যোগে (জগ্রাহ) বন্ধন হইয়াছে। (অথো) তথা (বনস্পতে) হে বনস্পতি! অথবা বনস্পতি দ্বারা নির্মিত! (এনম্) এই (জীবানাম্ লোকম্) জীবিত লোকের প্রতি (উন্নয়) উঠে।।
भावार्थ - হে দশবৃক্ষ ! অথবা দশবৃক্ষের মিলন হইতে নির্মিত ঔষধি ! এই রাক্ষসরূপ রোগের বন্ধন হইতে মুক্ত কর, যে বন্ধনে এই যোগে বন্ধন হইয়াছে। তথা হে বনস্পতি! অথবা বনস্পতি দ্বারা নির্মিত! এই জীবিত লোকের প্রতি উঠে।।
সমস্ত চর এবং অচরের সেবনীয় এবং সৎপুরুষের রক্ষক পরমেশ্বরের উপকারের উপর দৃস্টি করিয়া মনুষ্য নিজের শারীরিক এবং মানসিক ক্লেশ এবং বিঘ্নকে সরাইয়া সদা নিজের উন্নতি করেন।।
मन्त्र (बांग्ला) - দশবৃক্ষ মুঞ্চেমং রক্ষসো গ্রাহ্যা অধি য়ৈনং জগ্রাহ পর্বসু। অথো এনং বনস্পতে জীবানাং রোকমুন্নয়।।
ऋषि | देवता | छन्द - ভৃগ্বঙ্গিরাঃ। বনস্পতিঃ। বিরাট্ প্রভারপঙ্ক্তিঃ
इस भाष्य को एडिट करें