अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 15/ मन्त्र 1
प्र मंहि॑ष्ठाय बृह॒ते बृ॒हद्र॑ये स॒त्यशु॑ष्माय त॒वसे॑ म॒तिं भ॑रे। अ॒पामि॑व प्रव॒णे यस्य॑ दु॒र्धरं॒ राधो॑ वि॒श्वायु॒ शव॑से॒ अपा॑वृतम् ॥
स्वर सहित पद पाठप्र । मंहि॑ष्ठाय । बृ॒ह॒ते । बृ॒हत्ऽर॑ये । स॒त्यऽशु॑ष्माय । त॒वसे॑ । म॒तिम् । भ॒रे॒ ॥ अ॒पाम्ऽइ॑व । प्र॒व॒णे । यस्य॑ । दु॒:ऽधर॑म् । राध॑: । वि॒श्वऽआ॑यु । शव॑से । अप॑ऽवृतम् ॥१५.१॥
स्वर रहित मन्त्र
प्र मंहिष्ठाय बृहते बृहद्रये सत्यशुष्माय तवसे मतिं भरे। अपामिव प्रवणे यस्य दुर्धरं राधो विश्वायु शवसे अपावृतम् ॥
स्वर रहित पद पाठप्र । मंहिष्ठाय । बृहते । बृहत्ऽरये । सत्यऽशुष्माय । तवसे । मतिम् । भरे ॥ अपाम्ऽइव । प्रवणे । यस्य । दु:ऽधरम् । राध: । विश्वऽआयु । शवसे । अपऽवृतम् ॥१५.१॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 15; मन्त्र » 1
भाषार्थ -
(মংহিষ্ঠায়) মহাদানী, (বৃহতে) সর্বতো মহান্, (বৃহদ্রয়ে) মহাবেগী, (সত্যশুষ্মায়) সত্যবলশালী, (তবসে) বলস্বরূপ পরমেশ্বরের প্রতি (মতিম্) আমি মননীয় স্তুতি (ভরে) অর্পণ করি। (প্রবণে) নিম্ন প্রদেশে প্রবাহমান/প্রবাহিত (অপাম্ ইব) জলের সদৃশ (যস্য রাধঃ) যার ধন (অপাবৃতম্) উন্মুক্ত রূপে প্রবাহিত হচ্ছে, (দুর্ধরম্) যে ধন সদা ধরা যায় না, যা চঞ্চল, অস্থায়ী, (বিশ্বায়ু) যা সকল মনুষ্যদের জন্য, (শবসে) তথা বল প্রাপ্তির জন্য।
- [মংহিষ্ঠায়=মংহতেঃ দানকর্মণঃ (নিরু০ ১.৩.৭)। বিশ্বায়ু=বিশ্ব+আয়ু (=মনুষ্য, নিঘং০ ২.৩)।]
इस भाष्य को एडिट करें