English
अथर्ववेद - काण्ड 10/ सूक्त 3/ मन्त्र 12
सूक्त - अथर्वा
देवता - वरणमणिः, वनस्पतिः, चन्द्रमाः
छन्दः - अनुष्टुप्
सूक्तम् - सपत्नक्षयणवरणमणि सूक्त
इ॒मं बि॑भर्मि वर॒णमायु॑ष्माञ्छ॒तशा॑रदः। स मे॑ रा॒ष्ट्रं च॑ क्ष॒त्रं च॑ प॒शूनोज॑श्च मे दधत् ॥
स्वर सहित पद पाठइ॒मम् । बि॒भ॒र्मि॒ । व॒र॒णम् । आयु॑ष्मान् । श॒तऽशा॑रद: । स: । मे॒ । रा॒ष्ट्रम् । च॒ । क्ष॒त्रम् । च॒ । प॒शून् । ओज॑: । च॒ । मे॒ । द॒ध॒त् ॥३.१२॥
स्वर रहित मन्त्र
इमं बिभर्मि वरणमायुष्माञ्छतशारदः। स मे राष्ट्रं च क्षत्रं च पशूनोजश्च मे दधत् ॥
स्वर रहित पद पाठइमम् । बिभर्मि । वरणम् । आयुष्मान् । शतऽशारद: । स: । मे । राष्ट्रम् । च । क्षत्रम् । च । पशून् । ओज: । च । मे । दधत् ॥३.१२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 10; सूक्त » 3; मन्त्र » 12
विषय - 'राष्ट्र, बलं, पशून् ओजः'
पदार्थ -
१. (इमम्) = इस (वरणम्) = रोगादि शत्रुओं के बारक वीर्यमणि को (बिभर्मि) = मैं धारण करता हूँ, परिणामतः (आयुष्मान्)= प्रशस्त दीर्घजीवनवाला होता हूँ, (शतशारदः) = सौ वर्ष तक जीनेवाला होता हैं। (सः) = वह वीर्यरूप वरणमणि (मे) = मेरे (राष्ट्रं च क्षत्रं च) = राष्ट्र व बल को, (पशून् ओजः च) = गौ आदि पशुओं व ओज को (मे दधत्) = मेरे लिए धारण करे। 'पशु' शब्द का अर्थ अग्नि [fire] भी है। तब अर्थ इसप्रकार होगा कि अग्नितत्त्वों व बल को मेरे लिए धारण करे।
भावार्थ -
वीर्यरूप वरणमणि का रक्षण करता हुआ मैं प्रशस्त जीवनवाला बनूं। 'राष्ट्र, बल, अग्नितत्त्व व ओज' को यह मेरे लिए धारण कराए।
इस भाष्य को एडिट करें