English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 91/ मन्त्र 12
इन्द्रो॑ म॒ह्ना म॑ह॒तो अ॑र्ण॒वस्य॒ वि मू॒र्धान॑मभिनदर्बु॒दस्य॑। अह॒न्नहि॒मरि॑णात्स॒प्त सिन्धू॑न्दे॒वैर्द्या॑वापृथिवी॒ प्राव॑तं नः ॥
स्वर सहित पद पाठइन्द्र॑: । म॒ह्ना । म॒ह॒त: । अ॒र्ण॒वस्य॑ । वि । मू॒र्धान॑म् । अ॒भि॒न॒त् । अ॒र्बु॒दस्य॑ ॥ अह॑न् । अहि॑म् । अरि॑णात् । स॒प्त । सिन्धू॑न् । दे॒वै: । द्या॒वा॒पृ॒थि॒वी॒ इति॑ । प्र । अ॒व॒त॒म् । न॒: ॥९१.१२॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्द्रो मह्ना महतो अर्णवस्य वि मूर्धानमभिनदर्बुदस्य। अहन्नहिमरिणात्सप्त सिन्धून्देवैर्द्यावापृथिवी प्रावतं नः ॥
स्वर रहित पद पाठइन्द्र: । मह्ना । महत: । अर्णवस्य । वि । मूर्धानम् । अभिनत् । अर्बुदस्य ॥ अहन् । अहिम् । अरिणात् । सप्त । सिन्धून् । देवै: । द्यावापृथिवी इति । प्र । अवतम् । न: ॥९१.१२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 91; मन्त्र » 12
भाषार्थ -
(ইন্দ্রঃ) পরমেশ্বর (মহ্না) নিজ মহিমা দ্বারা, সূর্যের তাপ দ্বারা (অর্বুদস্য) অম্বু অর্থাৎ জল প্রদাতা (মহতঃ অর্ণবস্য) মহা-সমুদ্রের (মূর্ধানম্) উপরি-স্তরের (অভিনৎ) ছেদন-ভেদন করেছেন, এবং পরিণামস্বরূপ উৎপন্ন (অহিম্) অন্তরিক্ষগামী মেঘের (অহন্) হনন করেছেন, তথা (সপ্ত সিন্ধূন্) সর্পণকারী নদী-সমূহকে (অরিণাৎ) প্রবাহিত করেছেন। এইভাবে (দেবৈঃ) দিব্যশক্তি দ্বারা (দ্যাবাপৃথিবী) দ্যুলোক এবং পৃথিবীলোক (নঃ) আমাদের (প্রাবতম্) পূর্ণরূপে রক্ষা করে।
- [অর্বুদস্য= অর্বুদঃ, অম্বুদঃ (নিরু॰ ৩.২.১০)। অহিম্=মেঘম্। অহিঃ অয়নাৎ, এতি অন্তরিক্ষে (নিরু॰ ২.৫.১৭)। সপ্ত=সর্পণাৎ (নিরু॰ ৪.৪.২৭)।]
इस भाष्य को एडिट करें