English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 91/ मन्त्र 6
इन्द्रो॑ व॒लं र॑क्षि॒तारं॒ दुघा॑नां क॒रेणे॑व॒ वि च॑कर्ता॒ रवे॑ण। स्वेदा॑ञ्जिभिरा॒शिर॑मि॒च्छमा॒नोऽरो॑दयत्प॒णिमा गा अ॑मुष्णात् ॥
स्वर सहित पद पाठइन्द्र॑: । व॒लम् । र॒क्षि॒तार॑म् । दुघा॑नाम् । क॒रेण॑ऽइव । वि । च॒क॒र्त॒ । रवे॑ण ॥ स्वेदा॑ञ्जिऽभि: । आ॒ऽशिर॑म् । इ॒च्छमान: । अरो॑दयत् । प॒णिम् । आ । गा: । अ॒मु॒ष्णा॒त् ॥९१.६॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्द्रो वलं रक्षितारं दुघानां करेणेव वि चकर्ता रवेण। स्वेदाञ्जिभिराशिरमिच्छमानोऽरोदयत्पणिमा गा अमुष्णात् ॥
स्वर रहित पद पाठइन्द्र: । वलम् । रक्षितारम् । दुघानाम् । करेणऽइव । वि । चकर्त । रवेण ॥ स्वेदाञ्जिऽभि: । आऽशिरम् । इच्छमान: । अरोदयत् । पणिम् । आ । गा: । अमुष्णात् ॥९१.६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 91; मन्त्र » 6
भाषार्थ -
সৃষ্টিক্রমে, (দুঘানাম্) দুহিত তত্ত্ব-সমূহের মধ্যে থেকে, (বলম্) আকাশকে ঘিরে থাকা, (রক্ষিতারম্) এবং নিজের জলকে নিজের মধ্যে রক্ষাকারী মেঘকে (ইন্দ্রঃ) পরমেশ্বর, (রবেণ) বিদ্যুতের গর্জনা দ্বারা (বিচকর্ত) কেটে ফেলেছে, (ইব) যেমন কোনো (করেণ) হাত দ্বারা কোনো বৃক্ষাদিকে কেটে ফেলে। তথা (স্বেদাঞ্জিভিঃ) জলের আর্দ্র-কণা দ্বারা অভিব্যক্ত মেঘ দ্বারা (আশিরম্) ভোজন-সামগ্রী (ইচ্ছমানঃ) কামনা করে পরমেশ্বর, (পণিম্) ব্যবহারের সাধনভূত মেঘকে (অরোদয়ৎ) বিদ্যুৎ দ্বারা গর্জিত করেছে, এবং (গাঃ) উহার জলকে (অমুষ্ণাৎ) মানো চুরি করেছে।
- [বলম্=বৃ আবরণে। দুঘানাম্=দুহ্যন্তে ইতি দুঘাঃ, তেষাম্। আশিরম্=আ+অশ্ ভোজনে, যথা “আশিতম্”=ভোজনম্। পণিম্=পণ্ ব্যবহারে। গাঃ=গৌঃ (জলম্), (উণাদি কোষ ২.৬৭), বৈদিক যন্ত্রালয়, আজমের।]
इस भाष्य को एडिट करें