English
अथर्ववेद - काण्ड 5/ सूक्त 29/ मन्त्र 12
सूक्त - चातनः
देवता - जातवेदाः
छन्दः - भुरिगनुष्टुप्
सूक्तम् - रक्षोघ्न सूक्त
स॒माह॑र जातवेदो॒ यद्धृ॒तं यत्परा॑भृतम्। गात्रा॑ण्यस्य वर्धन्तामं॒शुरि॒वा प्या॑यताम॒यम् ॥
स्वर सहित पद पाठस॒म्ऽआह॑र । जा॒त॒ऽवे॒द॒: । यत् । हृ॒तम् । यत् । परा॑ऽभृतम् । गात्रा॑णि । अ॒स्य॒ । व॒र्ध॒न्ता॒म् । अं॒शु:ऽइ॑व । आ । प्या॒य॒ता॒म् । अ॒यम् ॥२९.१२॥
स्वर रहित मन्त्र
समाहर जातवेदो यद्धृतं यत्पराभृतम्। गात्राण्यस्य वर्धन्तामंशुरिवा प्यायतामयम् ॥
स्वर रहित पद पाठसम्ऽआहर । जातऽवेद: । यत् । हृतम् । यत् । पराऽभृतम् । गात्राणि । अस्य । वर्धन्ताम् । अंशु:ऽइव । आ । प्यायताम् । अयम् ॥२९.१२॥
अथर्ववेद - काण्ड » 5; सूक्त » 29; मन्त्र » 12
विषय - अंशुः इव आप्यायताम्
पदार्थ -
१. हे (जातवेदः) = ज्ञानी वैद्य (अस्य यत् हृतम्) = इस रोगी का जो भाग हर लिया गया है, (यत् पराभृतम्) = जो धातु व बल नष्ट कर दिया गया है, उसे समाहर-पुनः भली प्रकार प्राप्त करा। २. (अस्य) = इसके (गात्राणि) = अङ्ग (वर्धन्ताम्) = बढ़ें। (अयम्) = यह (अंशुः इव) = चन्द्र के समान (आप्यायताम्) = दिनों-दिन बढ़ता चले।
भावार्थ -
ज्ञानी वैद्य औषध-प्रयोग द्वारा रोगी की क्षीणता को दूर कर दे। इस रोगी के अङ्ग फिर से बढ़ जाएँ। चन्द्रमा के समान इसका शरीर आप्यायित होता चले।
इस भाष्य को एडिट करें