English
अथर्ववेद - काण्ड 11/ सूक्त 10/ मन्त्र 26
सूक्त - भृग्वङ्गिराः
देवता - त्रिषन्धिः
छन्दः - प्रस्तारपङ्क्तिः
सूक्तम् - शत्रुनाशन सूक्त
म॑र्मा॒विधं॒ रोरु॑वतं सुप॒र्णैर॒दन्तु॑ दु॒श्चितं॑ मृदि॒तं शया॑नम्। य इ॒मां प्र॒तीची॒माहु॑तिम॒मित्रो॑ नो॒ युयु॑त्सति ॥
स्वर सहित पद पाठम॒र्मा॒विध॑म् । रोरु॑वतम् । सु॒ऽप॒र्णै: । अ॒दन्तु॑ । दु॒:ऽचित॑म् । मृ॒दि॒तम् । शया॑नम् । य: । इ॒माम् । प्र॒तीची॑म् । आऽहु॑तिम् । अ॒मित्र॑: । न॒: । युयु॑त्सति ॥१२.२६॥
स्वर रहित मन्त्र
मर्माविधं रोरुवतं सुपर्णैरदन्तु दुश्चितं मृदितं शयानम्। य इमां प्रतीचीमाहुतिममित्रो नो युयुत्सति ॥
स्वर रहित पद पाठमर्माविधम् । रोरुवतम् । सुऽपर्णै: । अदन्तु । दु:ऽचितम् । मृदितम् । शयानम् । य: । इमाम् । प्रतीचीम् । आऽहुतिम् । अमित्र: । न: । युयुत्सति ॥१२.२६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 11; सूक्त » 10; मन्त्र » 26
मन्त्रार्थ -
(मर्माविधं रोरुवतम्) मर्मस्थानों में विद्ध-आघात पाए हुए अत्यन्त चिल्लाते हुए (दुश्चितं मृदितम्) दुःख से पूर्णमदित चूर चूर हुए (शयानम्) भूमि पर सोये जैसे मरे से पडे प्रधान शत्रु को (सुपः-अदन्तु) पक्षी खा लेवें "सुपर्णैः, सुपर्णा:-विभक्तिव्यत्ययः" ( यः अमित्र:) जो शत्रु राजा (नः) हमारी (इमाम्-आहुतिम्) इस त्रिषन्धि स्फोटक स्वरूप संग्राम यज्ञ में फेंकी आहुति को (प्रतीचीं युयुत्सति) उलटी करने को उलटा देने को युद्ध करना चाहता है ॥६॥
विशेष - ऋषिः-भृग्वङ्गिराः (भर्जनशील अग्निप्रयोगवेत्ता) देवता – त्रिषन्धिः ( गन्धक, मनः शिल, स्फोट पदार्थों का अस्त्र )
इस भाष्य को एडिट करें