अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 16/ मन्त्र 5
अप॒ ज्योति॑षा॒ तमो॑ अ॒न्तरि॑क्षादु॒द्नः शीपा॑लमिव॒ वात॑ आजत्। बृह॒स्पति॑रनु॒मृश्या॑ व॒लस्या॒भ्रमि॑व॒ वात॒ आ च॑क्र॒ आ गाः ॥
स्वर सहित पद पाठअप॑ । ज्योति॑षा । तम॑: । अ॒न्तरि॑क्षात् । उ॒द्न: । शीपा॑लम्ऽइव । वात॑:। आ॒ज॒त् ॥ बृह॒स्पति॑: । अ॒नु॒ऽमृश्य॑ । व॒लस्य॑ । अ॒भ्रम्ऽइ॑व । वात॑: । आ । च॒क्रे॒ । आ । गा: ॥१६.५॥
स्वर रहित मन्त्र
अप ज्योतिषा तमो अन्तरिक्षादुद्नः शीपालमिव वात आजत्। बृहस्पतिरनुमृश्या वलस्याभ्रमिव वात आ चक्र आ गाः ॥
स्वर रहित पद पाठअप । ज्योतिषा । तम: । अन्तरिक्षात् । उद्न: । शीपालम्ऽइव । वात:। आजत् ॥ बृहस्पति: । अनुऽमृश्य । वलस्य । अभ्रम्ऽइव । वात: । आ । चक्रे । आ । गा: ॥१६.५॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 16; मन्त्र » 5
भाषार्थ -
(বৃহস্পতিঃ) বৃহতী-পৃথিবীর অধিপতি (বাতঃ) বায়ু (বলস্য) আবরণকারী মেঘের শক্তিকে (অনুমৃশ্য) মানো বিচার করে (অন্তরিক্ষাৎ) অন্তরিক্ষ থেকে (তমঃ) তমোভূত-মেঘ (অপ আজৎ) দূর করেছে। এবং (জ্যোতিষা) সূর্যের জ্যোতি দ্বারা প্রকাশ/আলো প্রকট করেছে। বায়ু তমোভূত-মেঘকে এমনভাবে দূর করেছে, (ইব) যেমন (উদ্নঃ) জলক্রীড়া করে বলদ, জল থেকে (শীপালম্) শৈবাল দূর করে। (বাতঃ) বায়ু (ইব) যেমন (অভ্রম্) মেঘ (আ চক্রে) সৃষ্টি /উৎপন্ন করেছে, তেমনই (গাঃ) মেঘ থেকে জল প্রকট করেছে।
- [মন্ত্রে কবিতারূপে বায়ুর বর্ণনা আছে। মৌসুমী বায়ু মেঘ তৈরি করে তথা জল বর্ষণ করে।]
इस भाष्य को एडिट करें