English
अथर्ववेद - काण्ड 20/ सूक्त 96/ मन्त्र 8
सूक्त - पूरणः
देवता - इन्द्राग्नी, यक्ष्मनाशनम्
छन्दः - त्रिष्टुप्
सूक्तम् - सूक्त-९६
स॑हस्रा॒क्षेण॑ श॒तवी॑र्येण श॒तायु॑षा ह॒विषाहा॑र्षमेनम्। इन्द्रो॒ यथै॑नं श॒रदो॒ नया॒त्यति॒ विश्व॑स्य दुरि॒तस्य॑ पा॒रम् ॥
स्वर सहित पद पाठस॒ह॒स्र॒ऽअ॒क्षेण॑ । श॒तऽवी॑र्येण । श॒तऽआ॑युषा । ह॒विषा॑ । आ । अ॒हा॒र्ष॒म् । ए॒न॒म् ॥ इन्द्र॑: । यथा॑ । ए॒न॒म् । श॒रद॑: । नया॑ति । अति॑ । विश्व॑स्य । दु॒:ऽइ॒तस्य॑ । पा॒रम् ॥९६.८॥
स्वर रहित मन्त्र
सहस्राक्षेण शतवीर्येण शतायुषा हविषाहार्षमेनम्। इन्द्रो यथैनं शरदो नयात्यति विश्वस्य दुरितस्य पारम् ॥
स्वर रहित पद पाठसहस्रऽअक्षेण । शतऽवीर्येण । शतऽआयुषा । हविषा । आ । अहार्षम् । एनम् ॥ इन्द्र: । यथा । एनम् । शरद: । नयाति । अति । विश्वस्य । दु:ऽइतस्य । पारम् ॥९६.८॥
अथर्ववेद - काण्ड » 20; सूक्त » 96; मन्त्र » 8
भाषार्थ -
(সহস্রাক্ষেণ) সহস্র রোগের ক্ষয়কারী, (শতায়ুষা) ১০০ বর্ষের আয়ু সৃজনকারী, (শতবীর্যেণ) ১০০ বর্ষ পর্যন্ত বল প্রদানকারী (হবিষা) হবি দ্বারা, (এনম্) এই রোগীকে (আহার্ষম্) আমি মৃত্যুর জাল থেকে হরণ করে নিয়ে এসেছি। (যথা) যাতে (ইন্দ্রঃ) পরমেশ্বর (এনম্) একে[রোগীকে] (শরদঃ) শত বর্ষ পর্যন্ত (নয়াতি) পৌঁছে দেয়, এবং একে (বিশ্বস্য দুরিতস্য) সকল কষ্ট থেকে (পারম্ অতি) পার করেন।
- [অতি= অতি নয়াতি। “সহস্রাক্ষেণ” দ্বারা ইহাও সূচিত করা হয়েছে, হবি-চিকিৎসা দ্বারা এক সাথে সহস্র রোগীদের সমান-রোগের চিকিৎসা হতে পারে। কারণ অগ্নিতে আহুত হবির সূক্ষ্মাংশ সহস্র রোগীর সমীপে এক সাথে পৌঁছোতে পারে।]
इस भाष्य को एडिट करें